Do Phong Thuy

Năm cũ sắp qua đi, một năm mới lại bắt. Bốn mùa tám tiết cứ xoay vần vận chuyển, hết xuân lại đến hạ, hết hạ lại sang thu, hết thu đông lại tới, đông tàn thì xuân sang. Mùa xuân muôn hoa đua nở, đánh dấu một năm mới, một sự khởi đầu mới, một sức sống mới lại bắt đầu sau một kỳ dài tàng phục trong cái giá lạnh của mùa đông.

Một quãng thời gian dài, mười hai tháng, ba trăm sáu mươi lăm ngày lao động mệt nhọc, chúng ta lại tự thưởng cho mình một kỳ nghỉ vui vẻ, cũng chính là lúc rất “Nông nhàn”, một số nước phương đông gọi là Tết. Thời gian này mọi người ăn chơi thỏa thích, cũng là lúc nhìn lại thành quả của một năm vất vả, được mất. Rút ra những bài học, những kinh nghiệm, hướng đi cho năm tiếp sau. Phong tục nghỉ Tết đã có từ rất lâu đời, tới nay nó đã trở thành nét văn hóa không thể thiếu được trong lòng mỗi người dân. Trong “lễ ký, tạp ký hạ” có ghi chép một chuyện thế này: có một lần Khổng Tử hỏi đệ tử của mình là Tử Cống “Người xem, ăn Tết có vui không?” Tử Cống nói: “Người cả nước đều như phát điên rồi. Tôi cũng không hiểu tại sao họ lại vui như vậy”. Khổng Tử nói: “Nông dân vất vả hơn trăm ngày mới có một cái Tết nên họ mới vui như thế. Ngươi không phải là nông dân tất nhiên không thể hiểu được điều này”. Thế nên, Ngày đầu năm, tức ngày 1 tháng 1 âm lịch hàng năm trở thành ngày lễ truyền thống quan trọng nhất trong dân gian, còn có quan hệ tới việc người xưa rất coi trọng sự bắt đầu. Nếu bắt đầu mà tốt thì cả năm sẽ rất tốt đẹp. Vì thế, khi ăn Tết người ta thường mặc áo đẹp, ăn những thứ ngon, chúc tụng nhau những điều cát lành, tránh không để sảy ra xung đột với người khác sẽ “mất giông” cả năm.

Ngoài việc vui chơi, mọi người dân cũng không bao giờ quên tới việc “Báo ân” Tổ tiên, những vị Thần được thờ cúng. Những vị này được cho rằng đã ban thưởng, ban phúc cho ta có được những thành công, vượt qua được những khó khăn trong một năm qua.

Mở đầu những nghi lễ của tháng Tết là lễ cúng Thổ Công, trong dân gian còn gọi là lễ cúng ông Công ông Táo, tiễn đưa ông Táo về chầu Trời. Tục xưa tin rằng đất có Thổ Công sông có Hà bá, Thổ Công là một vị Thần quan trọng nhất trong gia đình, “Đệ nhất gia chi chủ”, có nhiệm vụ thiêng liêng là ghi chép tất cả mọi việc tốt xấu xảy ra trong một gia đình một cách khách quan. Để rồi, cứ ngày 23 tháng chạp hàng năm Thổ Công lại lên chầu Thượng đế, báo cáo hết những điều tai nghe mắt thấy ở trần gian để Thượng đế ban phúc hoặc giáng họa cho từng nhà. Bàn thờ Thổ Công thường nhà nào cũng có, riêng nghành trưởng thì lập thêm bát hương thờ Gia tiên và Bà tổ cô, ngành thứ không có nhiệm vụ nên không cần lập thêm, khi muốn cúng khấn thì khấn chung vào đó là được.

Lễ cúng ông Táo ngoài những lễ lạt thông thường ra còn phải có bộ mũ áo hia, tiền vàng và một con cá chép để làm hành trang cho ông lên Trời thuận buồm xuôi gió. Cá chép được phóng sinh để hóa rồng cho ông cưỡi, các đồ lễ còn lại sẽ hóa đi cho ông nhận dùng. Tục xưa còn biếu Ông thêm một gói kẹo để khi tâu trình với Ngọc hoàng toàn những lời dịu ngọt, bỏ qua những lỗi lầm của gia chủ. Khi khấn vái, nhiều người cẩn thận còn lập tờ sớ dâng tấu, lời lẽ rất chí thành, khẩn thiết, cầu mong cho gia đình được bình an, giải trừ mọi hạn ách tai ương, sám hối và mong muốn được xá cho những lỗi lầm phạm phải do không biết, đồng thời xin được ban “hằng hà sa” ân huệ, cát khánh. Đây cũng là một phong tục rất hay, giúp cho mọi người luôn ý thức được rằng: phải sống phúc thiện, sống phúc sẽ được phúc, sống ác tất sẽ bị nghiêm trị. Một nét văn hóa tâm linh rất “nhân văn” cần được gìn giữ.

Sau khi cúng Ông Táo xong, đến ngày 24 tháng chạp thường là ngày dọn dẹp nhà cửa và bàn thờ tại gia để chuẩn bị đón Tết và đón ông Táo lại nhà. Việc quan trọng nhất phải làm là hóa hết chân nhang năm cũ chỉ để lại 3 chân nhang tiếp hỏa sang năm sau.

(Còn tiếp)